İÇİNDEKİLER
AVL
|
|
AVL’İN MEŞRUİYETİNİN DELİLİ
|
|
(6)´NIN AVLİ
|
|
7´NİN AVLİ
|
|
8 ‘İN AVLİ
|
|
9 ‘UN AVLİ | |
10‘UN AVLİ | |
12 ‘NİN AVLİ
|
|
15’İN AVLİ | |
17 ‘nin avli
| |
RED
| |
Reddin Üç
Şartı Vardır
|
|
REDDİN
KURALI
| |
KELİMELER
| |
| KAYNAKLAR |
*
AVL
Lüğatta: Yükselmek ve alçalmak
manalarına gelir; bazen meyletmek, zulmetmek, haddi aşmak anlamlarında da kullanılır. Şu
ayette bu şekilde kullanılmıştır:
Doğru yoldan sapmamanız
için hakikate en yakın olanı budur.(N'isa/3)
Yani bu, zulmetmemeniz
için en uygun
yoldur.
.
AVL'in ıstilahi mânâsı:
Miras paylarının toplam sayısını artırmak, miras paylarını inceltmek
(azaltmak)' demektir. Böylece varislerin paylarında eksiklik meydana gelir.
Hissedarların hisseleri meselenin aslından fazla olursa bir veya daha
çok sayılar ilave edilir. Bu yüzden varislere tayin edilmiş hisse miktarında
azalma olur.
Avl, meselenin aslı üzerine ilave etmektir.
Hissedarların hisseleri meselenin aslından fazla olursa bir veya daha çok
sayılar ilave edilir. Bu yüzden varislere tayin edilmiş hisse miktarında azalma
olur.
YEDİ ASIL MESELE VARDIR
AVL’İN MEŞRUİYETİNİN DELİLİ
Hz. Peygamber ve Hz. Ebubekir döneminde feraiz meselelerinde avl
yapılmamıştır. Miras paylarında ilk defa
avl
yapan kişi Hz. Ömer'dir. Onun döneminde bir mesele çıkmıştı, feraizde uygulanmakta
olan pay sistemi bu meseleyi halletmekte yetersiz kalmıştı. Bu hususta Hz. Ömer
ashab ile istişare ettiğinde Zeyd b. Sabit, avl yapmasını tavsiye etti. Bunun
üzerine Hz. Ömer
şöyle dedi: 'Allah'a yemin ederim ki ben, Allah Teâlâ'nın kimi takdim edip kimi
tehir ettiğini bilmiyorum. Ben, malı hisselere ayırarak hepinize taksim
etmekten daha uygun bir yol bulamıyorum'.
Hz. Ömer böylece
mirasçıların paylarını avl etti, sahabîler (Hz. Peygamberin arkadaşları) de bu
hususta ona muvafakat ettiler. Sonra da İmam Şafii'nin de içlerinde bulunduğu
âlimlerin cumhuru (çoğunluğu) avl meselesini kabul ettiler.
6–7–8 – 9 – 10 –/12/ 13 – 15 – 17 –/24 / 27 ‘NİN AVLİ
(6)´NIN AVLİ
Bu rakam (7, 8, 9, 10)
rakamlarına kadar ilaveye tabi olur.
• 6 paya ayrılan miras malı -aşağıda da görüleceği gibi-avledilerek 7,
8, 9 ve 10 aya çıkarılabilir.
'
.
7´NİN AVLİ
MESELE (6) İKEN AVLEDİLEREK (7)'YE
ÇIKARILDI
|
|||
MİRASCI
|
Payı
|
(6)
ASIL
|
(7)
AVL
|
Anne
|
1/6
|
1
|
|
2 Anadan kardeş
|
1/3
|
2
|
|
2 Öz bacı
|
2/3
|
4
|
|
AÇIKLAMA
·
MESELE: Kendisinde 1/6 - 1/3 - 2/3
bulunan her meselenin aslı 6’dan gelir.
·
Ölen geriye; annesini – 2 anadan
kardeşini – 2 öz bacısını bırakmıştır.
·
Anne; 1/6 üzerinden 1 payını,
·
2 Anadan kardeş; 1/3 üzerinden 2
payını,
·
2 Öz bacı; 2/3 üzerinden 4 payını
hak etti.
·
Mesele (6)´dan kurulmuş, anneye 1/6
- 2 Anadan kardeş; 1/3 - 2 Öz bacı;
2/3 hisse düştüğü için daralmıştır. Bu nedenle 1 sayı daha eklenerek (7)’ye
çıkarılmıştır.
|
|||
MESELE (6) İKEN AVLEDİLEREK (7)'YE
ÇIKARILDI
|
|||
VARİS
|
PAYI
|
(6)
ASIL
|
(7)
AVL
|
Zevc
|
1/2
|
3
|
|
2 Öz kız kardeş
(ana-baba bir)
|
2/3
|
4
|
|
AÇIKLAMA
MESELE: Kendisinde 1/2 - 2/3 bulunan her meselenin aslı 6’dan
gelir.
·
Ölen kadın geriye: – kocasını – 2
öz kız kardeşini (anne baba bir) bıraktı.
·
Görüldüğü gibi mesele (6)´dan
kurulmuş, kocaya 1/2 ve iki kız kardeşe 2/3 hisse düştüğü için daralmıştır.
Bu nedenle 1 sayı daha eklenerek (7)´ye çıkarılmıştır.
·
Koca: Bırakılan malın 1/2 üzerinden
3 payını aldı.
·
Hisseler toplandığında 6 yerine 8
etti. Öyle ise mesele 7’ye avletti.
|
|||
MESELE (6) İKEN AVLEDİLEREK (7)'YE
ÇIKARILDI
|
|||
ASIL
|
AVL
|
||
MİRASÇI
|
Payı
|
6
|
7
|
Zevc
|
1/2
|
3
|
|
Anne baba bir kız kardeş
|
1/2
|
3
|
|
Baba bir kız kardeş
|
2/3
|
1
|
|
AÇIKLAMA:
·
MESELE: Kendisinde 1/2 - 1/2 - 2/3
bulunan her meselenin aslı 6’dan gelir.
·
Ölen kadın geriye kocası, anne baba
bir kız kardeşi ile baba bir kız kardeşini bıraktı. Meselenin aslı 6’dan
kurulur. Koca bırakılan malın yarısını aldı. Bu, 3 pay eder. Anne baba bir
kız kardeş de aynı paya sahip. Baba bir kız kardeş ise, 1/6 pay üzerinden 1
pay aldı.
·
Hisseler toplandığında 6 yerine 7
etti. Öyle ise mesele 7’ye avletti.
|
|||
8 ‘İN AVLİ
• 6
paya ayrılan mirasın, avledilerek 8 paya çıkarılmasının misali ise:
MİRASCI
|
Payı
|
ASIL
(6)
|
AVL
(8)
|
Koca (zevc)
|
1/2
|
3
|
|
Anne
|
1/6
|
1
|
|
2 Öz kız kardeş
(ana-baba bir)
|
2/3
|
4
|
|
AÇIKLAMA
·
MESELE: Kendisinde ½ - 1/6 - 2/3
bulunan her meselenin aslı 6’dan gelir.
·
Ölen kadın geriye: – kocasını –
annesini - 2 öz kız kardeşini (anne baba bir) bıraktı.
·
Koca: Bırakılan malın 1/2 üzerinden
3 payını aldı.
·
Anne: Bırakılan malın 1/6 üzerinden
1 payını aldı.
·
2 Öz kız
kardeş (ana-baba bir) 2/3
olan 4 payını aldı.
·
Hisseler toplandığında 6 yerine 8
etti. Öyle ise mesele (8)’e avletti.
·
ÖZET: Bu meselede koca terekenin yansını (nısf) alır ki bu 3 paydır,
iki kiz kardeş de 2/3'sini (sülüsan) alırlar, bu da 4 paydır. Anne ise 1/6
(südüs) alır, bu da 1 paydır. Burada 6 paya ayrılan miras avledilerek paylar
8'e çıkarılmıştır.
|
|||
MESELE (6) İKEN
AVLEDİLEREK
(8)’E ÇIKARILDI
|
ASIL
|
AVL
|
|||
MİRASÇI
|
Payı
|
(6)
|
(8)
|
||
Ana bir kız kardeş
|
1/6
|
1
|
|||
Baba bir kız kardeş
|
1/2
|
3
|
|||
Zevc
|
1/2
|
3
|
|||
Anne
|
1/6
|
1
|
|||
Nene
|
M
|
--
|
|||
AÇIKLAMA
·
MESELE: Kendisinde 1/6 - 1/2
bulunan her meselenin aslı 6’dır.
·
Ölen kadın geriye: Anne bir kız kardeşini
- baba bir kız kardeşini – kocasını – annesini - nenesini bıraktı.
·
Anne bir kız kardeş: Bırakılan
malın 1/6 üzerinden 1 payını aldı.
·
Baba bir kız kardeş: Bırakılan
malın 1/2 üzerinden 3 payını aldı.
·
Koca: Bırakılan malın 1/2 üzerinden
3 payını aldı.
·
Anne: Bırakılan malın 1/6 üzerinden
1 payını aldı.
·
Nene: M (mirastan
mahrum) olduğundan terekeden pay alamadı.
·
Hisseler toplandığında 6 yerine 8
etti. Öyle ise mesele 7’ye avletti.
|
|||||
MESELE (6) İKEN AVLEDİLEREK (8)'E ÇIKARILDI
|
|||
VARİS
|
PAYI
|
(6)
ASIL
|
(8)
AVL
|
Koca
|
1/2
|
3
|
|
2 Ana bir, kız
kardeş
|
1/3
|
2
|
|
Baba bir, kız
kardeş
|
1/2
|
3
|
|
AÇIKLAMA
·
MESELE: Kendisinde 1/2 - 1/3
bulunan her meselenin aslı 6’dan gelir.
·
Koca: Bırakılan malın 1/2 üzerinden
3 payını aldı.
·
2 Anne bir kız kardeş: Bırakılan
malın 1/3 olan 2 payını aldılar.
·
Baba bir kız kardeş: Bırakılan
malın 1/2 üzerinden 3 payını aldı.
·
Hisseler toplandığında 6 yerine 8
etti. Öyle ise mesele (8)’e avletti.
|
|||
MESELE (6) İKEN AVLEDİLEREK (8)'E ÇIKARILDI
|
|||
ASIL
|
AVL+
|
||
MİRASCI
|
Payı
|
(6)
|
(8)
|
Koca (zevc)
|
1/2
|
3
|
|
Anne
|
1/3
|
2
|
|
Öz kız kardeş
(ana-baba bir)
|
1/2
|
3
|
|
AÇIKLAMA
·
MESELE: Kendisinde 1/2 - 1/3 -
bulunan her meselenin aslı 6’dan gelir.
·
Ölen kadın geriye:– kocasını –
annesini – anne baba bir kız kardeşini bıraktı.
·
Koca: Bırakılan malın 1/2 üzerinden
3 payını aldı.
·
Anne: Bırakılan malın 1/3 üzerinden
2 payını aldı.
·
Öz kız
kardeş (ana-baba bir): 1/2
olan 3 payını aldı.
·
Hisseler toplandığında 6 yerine 8
etti. Öyle ise mesele 8’e avletti.
|
|||
MESELE (6) İKEN AVLEDİLEREK (8)'E ÇIKARILDI
|
|||
VARİS
|
PAYI
|
(6)
|
(8)
|
Koca
|
1/2
|
3
|
|
Anne
|
1/6
|
1
|
|
Ana bir, kız
kardeş
|
1/6
|
1
|
|
Öz kızkardeş
(ana-baba bir)
|
1/2
|
3
|
|
AÇIKLAMA I.
·
Ana baba bir kardeş bulunmadığında,
Baba bir kız kardeş onun yerine geçer.
·
MESELE: Kendisinde 1/2 - 1/6 -
bulunan her meselenin aslı 6’dan gelir.
·
Ölen kadın geriye:– Kocasını –
annesini – anne bir kız kardeşini -
Öz kızkardeş (ana-baba bir) bıraktı.
·
Koca: Bırakılan malın 1/2 üzerinden
3 payını aldı.
·
Anne: Bırakılan malın 1/6 üzerinden
1 payını aldı.
·
Anne bir kız kardeş: Bırakılan
malın 1/6 üzerinden 1 payını aldı.
·
Öz kız kardeş (ana - baba bir kız
kardeş): Bırakılan malın 1/2 üzerinden 3 payını aldı.
·
Hisseler toplandığında 6 yerine 8
etti. Öyle ise mesele 8’e avletti.
AÇIKLAMA II.
·
1/3 Anne: Mûrisin
(ölen kimsenin) oğlu veya daha fazla kardeşiyle bulunmadığı, eşi ve babasıyla
da birlikte olmadığı zaman bütün mirâsın üçte birini alır.
·
1/6
ANNE: Ölenin
çocukları veya oğlunun... oğlu veya kızı, yahut ölenin birden fazla erkek
veya kız kardeşiyle birlikte bulunduğunda altıda bir (1/6) alır.
|
|||
9 ‘UN AVLİ
6 Payın Avl Edilerek 9 Paya Çıkarılması
MESELE (6) İKEN AVLEDİLEREK (9)'A ÇIKARILDI
|
ASIL
|
AVL
|
|||
MİRASCI
|
Payı
|
(6)
|
(9)
|
||
Koca (zevc)
|
1/2
|
3
|
|||
Anne
|
1/6
|
1
|
|||
Öz kız kardeş
(ana-baba bir)
|
1/2
|
3
|
|||
Babadan
kardeş
|
1/6
|
1
|
|||
Anadan
kardeş
|
1/6
|
1
|
|||
AÇIKLAMA
·
MESELE: Kendisinde 1/6 - 1/2
bulunan her meselenin aslı 6’dan gelir.
·
Ölen kadın geriye: Kocasını –
annesini – öz kız kardeşini - baba bir kardeşini - anne bir kardeşini
bıraktı.
·
Koca: Bırakılan malın 1/2 üzerinden
3 payını aldı.
·
Anne: Bırakılan malın 1/6 üzerinden
1 payını aldı.
·
Öz kız kardeş (ana - baba bir kız
kardeş): Bırakılan malın 1/2 üzerinden 3 payını aldı.
·
Baba bir kardeş: Bırakılan malın
1/6 üzerinden 1 payını aldı.
·
Anne bir kardeş: Bırakılan malın
1/6 üzerinden 1 payını aldı.
·
Hisseler toplandığında 6 yerine 9
etti. Öyle ise mesele 9’a avletti.
|
|||||
10‘UN AVLİ
MESELE (6) İKEN AVLEDİLEREK (10)'A
ÇIKARILDI
|
|||
MİRASCI
|
Payı
|
ASIL
|
AVL
|
(6)
|
(10)
|
||
Zevc
|
1/2
|
3
|
|
Anne
|
1/6
|
1
|
|
2 Ana bir kız
kardeş
|
1/3
|
2
|
|
2 Baba bir kız kardeş
|
2/3
|
4
|
|
AÇIKLAMA
·
MESELE: Kendisinde 1/2 - 1/6 – 1/3
– 2/3 bulunan her meselenin aslı 6’dan gelir.
·
Ölen kadın geriye: – kocasını –
annesini –2 ana bir kız kardeşini – 2 baba bir kız kardeşini bıraktı.
·
Koca: Bırakılan malın 1/2 üzerinden
3 payını aldı.
·
Anne: Bırakılan malın 1/6 üzerinden
1 payını aldı.
·
2 ana bir kardeş: Bırakılan malın
1/3 üzerinden 2 payını aldı.
·
2 baba bir kız kardeş: Bırakılan
malın 2/3 üzerinden 4 payını aldı.
·
Hisseler toplandığında 6 yerine 10
etti. Öyle ise mesele 10’a avletti.
|
|||
12 ‘NİN AVLİ
12 paya ayrılan miras avl edilerek 13- 15 ve 17 paya çıkarılır.
MESELE (12) İKEN AVLEDİLEREK (13)'E
ÇIKARILDI
|
||||
MİRASÇI
|
Payı
|
ASIL (12)
|
AVL (13)
|
|
2 Zevce
|
1/4
|
3
|
||
2 Baba bir kız kardeş
|
2/3
|
8
|
||
Ana bir kız kardeş
|
1/6
|
2
|
||
Amca
|
A
|
--
|
||
AÇIKLAMA
·
MESELE: Kendisinde 1/4 - 2/3 - 1/6
bulunan her meselenin aslı 12 den gelir.
·
Ölen koca geriye: 2 karısını - 2
baba bir kız kardeşini – ana bir kız kardeşini – ve amcasını bıraktı.
·
2 Hanım: Bırakılan terekenin ¼’ü üzerinden 3 payını aldılar.
·
2 Baba bir kız kardeş: Bırakılan
malın 2/3’ü üzerinden 8 olan paylarını aldılar.
·
Anne bir kız kardeş: Bırakılan
malın 1/6 üzerinden 2 payını aldı.
·
Hisseler toplandığında 12 yerine 13
etti. Öyle ise mesele 13’e avletti.
|
||||
MESELE (12)
MESELE (12) İKEN AVLEDİLEREK (13)'A
ÇIKARILDI
|
|||
MİRASCI
|
Payı
|
ASIL(12)
|
AVL(13)
|
2 Kız
|
2/3
|
8
|
|
Anne
|
1/6
|
2
|
|
Zevc
|
1/4
|
3
|
|
AÇIKLAMA
·
MESELE: Kendisinde 2/3 - 1/6 - 1/4
bulunan her meselenin aslı
·
Ölen kadın, geriye: 2 Kızını –
annesini ve kocasını bıraktı.
·
İki kız: Ölenin oğlu
olmayıp da bir kızı varsa, bir kız; bıraktığı malın yarısını (1/2) alır. Aynı
durumda, iki veya daha fazla kız varsa, (2/3) üçte ikiyi aralarında
paylaşırlar. Bu pay 8 eder.
·
Anne; 1/6 olan 2 payını,
·
Eş (Erkek): Bırakılan malın 1/4
olan 3 payını aldı.
·
Hisseler toplandığında 12 etmesi
gerekirken 13 etti. Öyle ise mesele 13’e avletti.
|
|||
MESELE (12)
MESELE (12) İKEN AVLEDİLEREK (13)'A
ÇIKARILDI
|
|||
ASIL
|
AVL
|
||
MİRASCI
|
Payı
|
(12)
|
(13)
|
Zevce
|
1/4
|
3
|
|
Anne
|
1/6
|
2
|
|
Anadan kız
kardeş
|
1/6
|
2
|
|
Öz kız kardeş
(ana-baba bir)
|
1/2
|
6
|
|
AÇIKLAMA
·
MESELE: Kendisinde 1/4 - 1/6 - 1/2
bulunan her meselenin aslı 12 den gelir.
·
Ölen erkek, geriye: Hanımını –
annesini - anadan kız kardeşini - öz
kız kardeş (ana-baba bir)’ini bıraktı.
·
Eş (kadın): Bırakılan malın 1/4
olan 3 payını aldı.
·
Anne: Bırakılan malın 1/6’sı olan 2
payını aldı.
·
Anne bir kız kardeş: Bırakılan
malın 1/6 olan 2 payını aldı.
·
Öz kız
kardeş (ana-baba bir): 1/2 olan 6 payını aldı.
·
Hisseler toplandığında 12 etmesi
gerekirken 13 etti. Öyle ise mesele 13’e avletti.
|
|||
MESELE (12)
MESELE (12) İKEN AVLEDİLEREK (13)'E
ÇIKARILDI
|
|||
VARİS
|
PAYI (%)
|
AVL (13)
|
|
Nene
|
1/6
|
2
|
|
Zevce
|
1/4
|
3
|
|
Anadan kız
kardeş
|
1/6
|
2
|
|
Öz kız kardeş
(ana-baba bir)
|
1/2
|
6
|
|
AÇIKLAMA
·
MESELE: Kendisinde 1/4 – 1/6 - 1/2
bulunan her meselenin aslı 12 den gelir.
·
Ölen erkek, geriye: Hanımını –
ninesini - anadan kız kardeşini - Öz
kız kardeş (ana-baba bir)’ini bıraktı.
·
Karı: Kur'ân-ı Kerîm'de: Eğer çocuğunuz yoksa bıraktığınızdan dörtte
biri (1/4) karılarınızındır, buyrulmaktadır. Kadının çocuğu olmaması
nedeniyle terekenin ¼’ünü aldı. Bu da 3 pay eder.
·
Nene: Anne ile olmadığı zaman
1/6 alır. Eğer anne olsaydı terekeden M olurdu.
·
Ana bir kardeş: Bırakılan malın 1/6
olan 2 payını aldı.
·
Öz kız kardeş (ana - baba bir kız
kardeş): Bırakılan malın 1/2 olan 6 payını aldı.
·
Hisseler toplandığında 12 etmesi
gerekirken 13 etti. Öyle ise mesele 13’e avletti.
|
|||
15’İN AVLİ
12 Mahrecinin 15'e avletmesi, iki biçimde meydana gelir:
a. Birincisi
Dörtte bir (1/4), üçte iki (2/3)
ve üçte birin (1/3) bir araya gelmesiyle
MESELE (12)
MESELE (12) İKEN AVLEDİLEREK (15)'E
ÇIKARILDI
|
|||
MİRASCI
|
Payı
|
ASIL
(12)
|
AVL
(15)
|
Zevce
|
1/4
|
3
|
|
2 Anadan kız
kardeş
|
1/3
|
4
|
|
2 Babadan kız
kardeş
|
2/3
|
8
|
|
AÇIKLAMA
·
MESELE: Kendisinde 1/4 - 1/3 - 2/3
bulunan her meselenin aslı 12 den gelir.
·
Ölen erkek, geriye: Hanımını - 2 Anadan kız kardeşini - 2 Babadan kız kardeş bıraktı.
·
Karı:
Kur'ân-ı Kerîm'de: Eğer çocuğunuz yoksa bıraktığınızdan dörtte biri
(1/4) karılarınızındır, Buyrulmaktadır. Kadının çocuğu olmaması nedeniyle
terekenin ¼’ünü aldı. Bu da 3 pay eder.
·
2 Ana bir kardeş: Bırakılan malın
1/3 üzerinden 4 payını aldı.
·
2 Baba bir kardeş: Bırakılan malın
2/3 üzerinden 8 payını aldı.
·
Hisseler toplandığında 12 etmesi
gerekirken 15 etti. Öyle ise mesele 15’e avletti.
|
|||
b. İkincisi
Dörtte bir (1/4), üçte iki (2/3)
ve iki tane altıda birin (1/6) bir araya gelmesiyle oluşur
MESELE (12)
MESELE (12) İKEN AVLEDİLEREK (15)'E
ÇIKARILDI
|
|||
MİRASCI
|
Payı
|
ASIL(12)
|
AVL(15)
|
2 Kız
|
2/3
|
8
|
|
Zevc
|
1/4
|
3
|
|
Anne
|
1/6
|
2
|
|
Baba
|
1/6+A
|
2
|
|
AÇIKLAMA
·
MESELE: Kendisinde 1/4 – 1/6 – 1/2
bulunan her meselenin aslı
·
Ölen kadın, geriye: 2 Kızını –
kocasını – anasını – babasını bıraktı.
·
İki kız: Ölenin oğlu olmayıp da
iki veya daha fazla kızı varsa, (2/3) üçte ikiyi aralarında paylaşırlar. Bu
pay 8 eder.
·
Eş (Erkek): Bırakılan malın 1/4
üzerinden 3 payını aldı.
·
Anne: Bırakılan malın 1/6’sı
üzerinden 2 payını aldı.
·
Baba: Bırakılan malın 1/6 üzerinden
4 payını aldı. Ayrıca A (asabe idi) terekeden artan pay olmadığı için asabe
olarak bir şey alamadı.
·
Hisseler toplandığında 12 etmesi
gerekirken 15 etti. Öyle ise mesele 15’e avletti.
|
|||
MESELE
(12) İKEN AVLEDİLEREK (15)’E ÇIKARILDI
|
|||
ASIL
|
AVL
|
||
MİRASÇI
|
Payı
|
(12)
|
(15)
|
Zevc (erkek)
|
1/4
|
3
|
|
Kız
|
1/2
|
6
|
|
Oğlun kızı
|
1/6
|
2
|
|
Anne
|
1/6
|
2
|
|
Baba
|
1/6 +A
|
2
|
|
AÇIKLAMA
MESELE: Kendisinde 1/4 - 1/2 - 1/6 bulunan her meselenin aslı
12’den gelir.
·
Ölen kadın geriye: Kocasını –
kızını – oğlunun kızını - annesini – babasını bıraktı.
·
Koca: Bırakılan malın 1/4 üzerinden
3 payını aldı.
·
Kız: 1/2 olan 6 payını aldı.
·
Oğlun kızı: 1/6 olan 2 payını aldı.
·
Anne: Bırakılan malın 1/6 üzerinden
2 payını aldı.
·
Baba: Bırakılan malın 1/6 üzerinden
2 payını aldı. A olarak mal kalmadığından alamadı.
·
Hisseler toplandığında 12 etmesi
gerekirken 15 etti. Öyle ise mesele 15’e avletti.
|
|||
MESELE (12)
MESELE (12) İKEN AVLEDİLEREK (15)'E
ÇIKARILDI
|
|||||
ASIL
|
AVL
|
||||
MİRASCI
|
Payı
|
(12)
|
(15)
|
||
Zevc
|
1/4
|
3
|
|||
Anne
|
1/6
|
2
|
|||
Dede
|
1/6+A
|
2
|
|||
Kız
|
1/2
|
6
|
|||
Oğlun kızı
|
1/6
|
2
|
|||
AÇIKLAMA
·
MESELE: Kendisinde 1/4 – 1/6 - 1/2
bulunan her meselenin aslı 12’den gelir.
·
Ölen kadın, geriye: Kocasını –
annesini – dedesini – kızını - oğlunun kızını bıraktı.
·
Koca: Kuran’ı Kerimde; karınızın çocuğu varsa size
terekeden düşecek hisse, ¼ olur, buyrulmuştur. Bu durumda ¼ olan 3 payını aldı.
·
ANNE: Ölenin, kızı ve oğlunun kızı ile birlikte
bulunduğunda altıda bir (1/6) alır. Burada 2 payını aldı.
·
DEDE: Murisin kızıyla birlikte varis olursa (1/6) ve asabe olarak
kalanı alır. Dede, 1/6 olan 2 payını almış ama asabe olarak mal kalmadığından
alamamıştır.
·
KIZ: Mûrisin (ölen kimsenin) oğlu olmayıp, diğer vârislerle birlikte
yalnız bir kızı bulunursa terekenin yarısını (1/2) alır.
·
Oğlun Kızı: Ölenin oğlu bulunmaz ve oğlunun kızı ölenin
bir kızı ile birlikte bulunursa altıda bir (1/6) alır.
·
Hisseler toplandığında 12 etmesi
gerekirken 15 etti. Öyle ise mesele 15’e avletti.
|
|||||
17 ‘nin avli
12 mahrecinin 17'ye avl etmesi bir biçimde oluşur.
Bu da:
¼ -
1/6 - 1/3 - 2/3’ün bir araya gelmesiyle olur.
MESELE (12)
MESELE (12) İKEN AVLEDİLEREK (17)'YE
ÇIKARILDI
|
|||
VARİS
|
PAYI (%)
|
ASIL
AVL
|
|
Zevce
|
1/4
|
3
|
|
Anne
|
1/6
|
2
|
|
2 Anadan kız
kardeş
|
1/3
|
4
|
|
2 Öz kız kardeş
(ana-baba bir)
|
2/3
|
8
|
|
AÇIKLAMA
·
MESELE: Kendisinde 1/4 – 1/6 - 1/3
- 2/3 bulunan her meselenin aslı 12 den gelir.
·
Ölen erkek, geriye: Hanımını –
annesini - 2 Anadan kız kardeşini - 2 Öz kız kardeş
(ana-baba bir)’ini bıraktı.
·
Karı:
Ölenin
çocuğunuz yoksa bıraktığından dörtte biri (1/4) karınındır. Bu da 3 pay
eder.
·
Anne: Ölenin çocukları veya oğlunun... oğlu veya
kızı, yahut ölenin birden fazla erkek veya kız kardeşiyle birlikte
bulunduğunda altıda bir (1/6) alır. Örneğimizde 1/6 olan 2 payını aldı.
·
2 Öz Kız
Kardeş: 2/3 olan 8
payını aldılar.
·
Hisseler toplandığında 12 etmesi
gerekirken 17 etti. Öyle ise mesele 17’ye avletti.
|
|||
24’ÜN AVLİ
(24 mahreci yalnızca 27’ye avleder.)
24 parçaya ayrılan miras, avledilerek sadece 27 paya
çıkarılabilir.
MESELE (24)
MESELE (24) İKEN AVLEDİLEREK (27)'YE
ÇIKARILDI
|
|||
ASIL
|
AVL
|
||
MİRASÇI
|
Payı
|
(24)
|
(27)
|
Zevce
|
1/8
|
3
|
|
İki kız
|
2/3
|
16
|
|
Baba
|
1/6
|
4
|
|
Anne
|
1/6
|
4
|
|
AÇIKLAMA
·
MESELE: Kendisinde 1/8 – 2/ - 1/6
bulunan her meselenin aslı 24’tür.
·
Ölen erkek geriye: Eşini – 2 kızını
– babasını – annesini bıraktı.
·
Eş (kadın): Burada
ölenin hanımı 1/8 alır ki bu 3 paydır.
·
İki kızı 2/3 alır, bu da 16 paydır.
·
Baba
1/6 alır, bu da 4 paydır.
·
Anne: Anne
1/6 alır, bu da 4 paydır.
·
Dede: Bırakılan malın 1/6 üzerinden
4 payını aldı.
·
Bu paylar toplandığında, 24 payı
geçtiğinden, avl yapılarak paylar 27'ye çıkarılmıştır.
|
|||
MESELE (24)
MESELE (24) İKEN
AVLEDİLEREK (27)'YE ÇIKARILDI
|
|||
ASIL
|
AVL
|
||
MİRASÇI
|
Payı
|
(24)
|
(27)
|
Zevce
|
1/8
|
3
|
|
Anne
|
1/6
|
4
|
|
Dede
|
1/6
|
4
|
|
Kız
|
1/2
|
12
|
|
Oğlun kızı
|
1/6
|
4
|
|
AÇIKLAMA
·
MESELE: Kendisinde 1/8 - 1/2 - 1/6
bulunan her meselenin aslı 24 den gelir.
·
Ölen erkek geriye: Eşini – annesini
– dedesini - kızını – oğlunun kızını bıraktı.
·
Eş (kadın): Bırakılan malın 1/8
üzerinden 3 payını aldı.
·
Anne: Bırakılan malın 1/6’sı
üzerinden 4 payını aldı.
·
Dede: Bırakılan malın 1/6 üzerinden
4 payını aldı.
·
Kız: 1/2 olan 12 payını aldı.
·
Oğlun kızı: 1/6 olan 4 payını aldı.
·
Hisseler toplandığında 24 etmesi
gerekirken 27 etti. Öyle ise mesele 27’ye avletti.
|
|||
MESELE
(24) İKEN AVLEDİLEREK (27)'YE ÇIKARILDI
|
|||
ASIL
|
AVL
|
||
MİRASÇI
|
Payı
|
(24)
|
(27)
|
Zevce
|
1/8
|
3
|
|
Kız
|
1/2
|
12
|
|
Oğlun kızı
|
1/6
|
4
|
|
Anne
|
1/6
|
4
|
|
Baba
|
1/6 +A
|
4
|
|
Amca
|
M
|
--
|
|
Sayfa 11
AÇIKLAMA
·
MESELE: Kendisinde 1/8 - 1/2 - 1/6
bulunan her meselenin aslı 24 den gelir.
·
Ölen erkek geriye: Eşini, kızını,
oğlunun kızını, annesini, baba ve amcasını bıraktı.
·
Eş (kadın): Bırakılan malın 1/8
üzerinden 3 payını aldı.
·
Kız: 1/2 olan 12 payını aldı.
·
Oğlun kızı: 1/6 olan 4 payını aldı.
·
Anne: Bırakılan malın 1/6’sı
üzerinden 4 payını aldı.
·
Baba: Bırakılan malın 1/6 üzerinden
4 payını aldı. Ayrıca A idi, terekeden artan pay olmadığı için asabe olarak
bir şey alamadı.
·
Amca: M (mirastan mahrum)
olduğundan terekeden pay alamadı.
·
Hisseler toplandığında 24 etmesi
gerekirken 27 etti. Öyle ise mesele 27’ye avletti.
|
|||
RED
Miras taksiminde artan malın hissedarlara iadesine red (iade)
denir. Konuyu biraz daha açıklamaya çalışalım. Farz sahipleri haklarını
aldıktan sonra mirastan artan miktar karı ve koca dışındaki farz sahiplerine ve
hisse nispetinde kendilerine red edilir. Yalnız karı ile koca redden
faydalanamaz.
Lüğatta: Geri çevirmek, kabul etmemek ve iâde etmek
gibi manalara gelir.
Fıkıhta: Muayyen hisse sahipleri (yani ashâb-ı ferâiz)
hisselerini aldıktan sonra, kalanı alacak asabe yoksa ve terike de artmış ise,
bu artanın aynı mirasçılara hisseleri oranında verilmesine reddiye denilir.
·
Beyt-ül Mal muntazam sistemi ile çalışırsa farz sahiplerinden artan mal
Beyt-ül Mal'e veraset yoluyla verileceği için red cihetine gidilmez. Ancak
Beyt-ül Mal sistemi muntazam çalışmazsa, Beyt-ül Mal'ın mirasta hakkı olmadığı
için o zaman mirastan artan mal farz sahiplerine red edilir. Ölenin farz
sahipleri ve asabebeleri yoksa zev'il erhamına verilir.
Şafii
alimler: Beyt-ül Mal'ın artık muntazam
işlemeyeceğinden dolayı İsa (a.s.)'ın nüzulüne kadar varis olamayacağını
hükmetmişlerdir.
Ancak karı ve kocaya red yoluyla hisse verilemez. Çünkü bunlar nikâh
sebebiyle (Neseb noktasından değil) Ashâb-ı Ferâize dâhil olmuşlardır. Bunlara,
"Menlâ yüreddû aleyh" (Üzerlerine red yapılamayanlar) denilir.
Kur'ân-ı
Kerîm'de: Hısımlar, Allah'ın kitabında (hükmünde) birbirine daha yakındırlar,
hükmü beyan buyrulmuştur.
Hanefi
Fûkahası: Onlar hısımlık sebebiyle birbirinin mirâsına daha lâyıktırlar. Eğer
artan mirâs; asabe yoksa yine hisseleri nispetinde Ashab-ı Feraize intikâl
ettirilir. Ancak sağ kalan eşe red yapılamaz. Sahabe-i Kiram'dan Hz. Ömer, Hz.
Ali, Abdullah İbn Mesûd ve İbn-i Abbas (ra)'tan gelen rivayet budur, hükmünü
benimsemiştir. Esasen Resûl-i Ekrem (sav)'in: "Bir kimse;
bir mal veya hak bırakırsa bu mirasçılarına âittir." Asabe olmayınca
artan malın; muayyen hisse sahiplerine, hisseleri oranına göre vermek gerekir.
Şimdi bir misâl verelim.
Farzedelim
ki; Fatıma
hanım vefat etti. Geriye kocası ve iki kızı kaldı.
Ashâb-ferâiz'den koca hissesini alır. Kızların hissesi de üçte ikidir.
Fakat sonuçta belli bir mal artmaktadır. Daha önce de belirttiğimiz gibi;
kocaya red yoluyla sehim verilemez. Bu durumda üzerine red yapılacak kimseler
iki kızıdır. İki kıza terekenin 3/4'ü kalmıştır. Mahrecin yükseltilmesi
gerekir: 3/4x1/2=3/8 olur.
Reddin Üç
Şartı Vardır
1- Farz
sahipleri hisselerini aldıktın sonra miras malından malın artmış olması.
2- Ölenin karı
veya kocadan başka farz sahiplerinden varisi bulunmuş olması.
3- Varisler
arasında asabe bulunmamasıdır.
·
Bilindiği gibi asabe tek başına bulunursa bütün malı, farz sahipleriyle
beraber bulunursa malın geri kalanını alır. Bunun için asabe ile beraber red
olmaz.
REDDİN
KURALI
1. Karı veya
kocadan birinin olmaması: Buna, misal olarak ölen bir koca; arkasında
anne, anne baba bir kız kardeş ve ana bir kız kardeş bırakırsa;
ASIL
|
RED
|
|||
Farz Sahibi
|
Payı
|
6
|
5
|
|
Anne
|
1/6
|
1
|
||
Ana
baba bir kız kardeş
|
1/2
|
3
|
||
Ana
bir kız kardeş
|
1/6
|
1
|
||
AÇIKLAMA
·
MESELE: Kendisinde, 1/6 - 1/2
bulunan her meselenin aslı 6’dan gelir.
·
Ölen (koca), geriye: Annesini – Öz kardeş (ana-baba bir)’ini - ana
bir kız (anadan kardeş)
kardeşini bıraktı.
·
ANNE: Ölenin çocukları veya oğlunun... oğlu veya
kızı, yahut ölenin birden fazla erkek veya kız kardeşiyle birlikte
bulunduğunda altıda bir (1/6) alır.
·
Ana baba bir kız kardeş
(öz kardeş): Bırakılan malın 1/2 si olan 3 payını aldı.
·
Anne bir kız kardeş: Bırakılan
malın 1/6 olan 1 payını aldı.
·
Örneğimizde, anne: (1/6) olan 1 payını, Öz kız kardeş (1/2) olan 3 payını, ana bir
kardeş;
1/6 olan 1 payını almış ve böylece payların toplamı 5 olmuştur. 6 olması
gerekirken mesele 5’e daralmıştır.
|
||||
Başka bir misal
Ölen bir koca; arkasında nene, anne baba bir kız kardeş ve baba bir kız
kardeş bırakırsa,
MESELE (6)
MESELE (6) İKEN REDDİLEREK (5)YAPILDI
|
|||
VARİS
|
PAYI
|
ASIL
(6)
|
RED
(5)
|
Nene
|
1/6
|
1
|
|
Öz kardeş
(ana-baba bir)
|
1/2
|
3
|
|
Babadan
kardeş
|
1/6
|
1
|
|
AÇIKLAMA
·
MESELE: Kendisinde, 1/6 - 1/2
bulunan her meselenin aslı 6’dan gelir.
·
Ölen (koca), geriye: Nenesini – Öz kardeş (ana-baba bir)’ini - Babadan
kardeşini bıraktı.
·
NENE: Sahih nineler mirasçı oldukları durumlarda
altıda (1/6) bir alırlar.
·
Öz kardeş: Bırakılan malın 1/2
üzerinden 3 payını aldı.
·
Baba bir kardeş: Bırakılan malın
1/6 üzerinden 1 payını aldı.
·
Örneğimizde, NENE: (1/6) olan 1 payını, öz kardeş (1/2) olan 3 payını, baba bir
kardeş;
1/6 olan 1 payını almış ve böylece payların toplamı 5 olmuştur. 6 olması
gerekirken mesele 5’e daralmıştır.
|
|||
Üçüncü bir misal verelim: Ölen bir koca; arkasında oğlunun kızını, kızını ve annesini
bırakırsa,
MESELE (6)
MESELE (6) İKEN REDDİLEREK (5)YAPILDI
|
|||
VARİS
|
PAYI
|
ASIL
(6)
|
RED
(5)
|
Oğlun kızı
|
1/6
|
1
|
|
Kız
|
1/2
|
3
|
|
Anne
|
1/6
|
1
|
|
AÇIKLAMA: (BU MESELEDE YUKARIDAKİLER…)
·
MESELE: Kendisinde, 1/6 - 1/2 bulunan
her meselenin aslı 6’dan gelir.
·
Ölen koca, geriye: Oğlunun kızını – kızının –
annesini bıraktı.
·
Oğlun kızı: Ölenin oğlu bulunmaz ve
oğlunun kızı, ölenin bir kızı ile birlikte bulunursa altıda bir (1/6) alır.
Kız:
Ölenin
oğlu olmayıp da bir kızı varsa terekenin yarısını (1/2) alır.
·
ANNE: Ölenin çocukları veya oğlunun... oğlu veya
kızı, yahut ölenin birden fazla erkek veya kız kardeşiyle birlikte
bulunduğunda altıda bir (1/6) alır.
·
Örneğimizde: Oğlun
kızı: (1/6) olan 1 payını, kız, (1/2) olan
3 payını, anne de; 1/6 olan 1 payını almış ve böylece
payların toplamı 5 olmuştur. 6 olması gerekirken mesele 5’e daralmıştır.
|
|||
MESELE (6)
MESELE (6) İKEN REDDİLEREK (5)YAPILDI
|
|||
VARİS
|
PAYI
|
ASIL
(6)
|
RED
(5)
|
4 Kız
|
2/3
|
4
|
|
Anne
|
1/6
|
1
|
|
AÇIKLAMA
·
MESELE: Kendisinde 2/3 - 1/6
bulunan her meselenin aslı 6’dan gelir.
·
Kız: Ölenin oğlu olmayıp da iki veya daha fazla
kız varsa, (2/3) üçte ikiyi aralarında paylaşırlar.
·
ANNE: Ölenin birden fazla erkek veya kız çocuklarıyla
birlikte bulunduğunda altıda bir (1/6) alır.
·
Örneğimizde: 4 Kız, (2/3) olan
4 payı aldılar, nene;
1/6 olan 1 payını aldı ve böylece payların toplamı 5 oldu. 6 olması
gerekirken mesele 5’e daralmıştır.
|
|||
MESELE (6)
MESELE (6) İKEN REDDİLEREK (3)YAPILDI
|
|||
VARİS
|
PAYI
|
ASIL
(6)
|
RED
(3)
|
Nene
|
1/6
|
1
|
|
2 Anadan kız kardeş
|
1/3
|
2
|
|
AÇIKLAMA:
·
MESELE: Kendisinde 1/6 - 1/3
bulunan her meselenin aslı 6’dan gelir.
·
NENE: Anne olmadığı zaman, nene terekenin 1/6
alır. Anne ile olduğunda M olur.
·
Anadan kız kardeş: 2 Anadan kardeş;
1/3 olan 2 payını alır.
·
Örneğimizde: Nene, 1/6 olan 1
payını, - 2 Anadan kardeş; 1/3 üzerinden 2 payını aldı. Mesele, aslı 6 iken
3’e reddedildi.
|
|||
2- Karı veya
kocanın bulunması: Karı veya kocanın her ikisinin bulunması durumunda
önce karı ve kocanın hissesi verilir. Karı ve kocasının hisseleri verildikten
sonra mirastan kalan kısım kendilerine red edilenlere şu uygulama ile taksim
edilir.
a. Kendisine red edilen tek şahıs ise eşlik payından sonra kalanı ona
verilir. Buna misal olarak,
MESELE
|
||
(8)
|
||
Kadın
|
1/8
|
1
|
Kız
|
1/2
|
7
|
AÇIKLAMA
·
Kur’an’da; eğer çocuğunuz
varsa terekenizden sekizde biri (1/8) yine karılarınızındır, hükmü beyan
edilmiştir.
·
KIZ
:
Mûrisin (ölen kimsenin) oğlu olmayıp, diğer vârislerle birlikte yalnız bir kızı bulunursa
terekenin yarısını (1/2) alır.
·
Mesele,
eşlik payı (1/8) olduğundan 8 üzerinden kuruldu. Kadın 1 olan payını aldı.
Kalan 7 pay da kıza verildi.
|
||
·
b. Kendilerine red edilen şahıslardan iki veya daha fazlası aynı
guruptan ise bu durumda yine meselenin aslı eşlik paydalarından kurulur. Eşlik,
payı verildikten sonra kalanı farz sahiplerine kesirsiz olarak bölünür.
·
c.
Kendilerine red edilen varisler birden fazla ise. Bu durumda eşlik payından
sonra kalan pay kendilerine red edilenlere kesirsiz bölünürse bununla
yetinilerek başka bir işleme gerek duyulmaz.
Misal olarak,
MESELE
|
||
(4)
|
||
Koca
|
1/4
|
1
|
3 Kız
|
2/3
|
3
|
AÇIKLAMA
·
Koca: Kuran’ı Kerimde; eğer onların
çocuğu varsa, size terekeden düşecek hisse, ¼ olur, buyrulmuştur.
·
Üç Kız: Ölenin oğlu
olmayıp iki veya daha fazla kız varsa, (2/3) üçte ikiyi aralarında
paylaşırlar.
·
Kendilerine
reddedilen varisler 3 kişidir. Mesele, eşlik payından kuruldu. Koca 1, kızlar
da 3 payı aralarında bölüştüler.
|
||
KELİMELER
Asabe: Bir
miras hukuku terimi olarak; yalnız başına olduğunda bütün mirası, başka mirasçı
bulununca onlardan artanı alan ve ölene (mûris'e) araya kadın girmeksizin
bağlanan erkek hısımlarla bu hükümde olan diğer kimselerdir. Oğlu, oğlun
ilânihaye oğlu gibi. Bunların belirli miras hisseleri ayet ve hadislerde belirlenmemiştir.
ASHÂB-I
FERÂİZ: Kitap,
sünnet ve icmâ ile; hakları takdir edilen (farz kılınan) sehim sahiplerine “Ashab-ı
Ferâiz” denilir.
Murisin (ölen kimsenin) en yakını olan sınıftır.
Fürûu: Çocuklar ve torunlar.
ilâ Nihâye: Sonuna
kadar.
İbniyye: Bir kimsenin oğlunun öz kız evladıdır.
İlm-i Feraiz: Ölünün terikesine taalluk eden haklardan ve terikenin muayyen sehimler
üzerine taksiminden bahseden ilimdir.
Mevlâ'l-Muvâlat
(Mukâveleli Vâris): Hür, akîl-baliğ olan iki mü'min;
karşılıklı diyet ödeme, yardımlaşma ve vâris olma konusuda akid yaparlarsa buna
"Muvâlat Akdi" denilir. Hanefi fûkahası; muvâlat hısımı (mevlâsı)
nın; vâris olabilmesi için bazı şartların bulunması gerektiği üzerinde
durmuştur. Karı ve koca müstesna; farz sahibi, asabe ve Zevi'l-erham mevcutsa,
hiçbir şekilde vâris olamaz. Bazı hallerde ise, varis olur.
Miras: Bir müteveffanın terikesinden yakınlarına intikal eden maldır.
Mukarrun leh
bi'n neseb al'l gayr: Kendisi üzerinde neseb ikrar olunan kimse)
Beytülmal: İslâm devletinin hazinesi, devletin
malîye işleriyle ilgilenen kurum.
Muris: Ölen kimse.
Sehm: Hisse, varislerden her birinin terikeden müstehik olduğu miktardır.
Sulbiyye: Bir kimsenin öz kızı demektir.
Tashih-i mes’ele: Varislerin sehimlerini hiçbiri hakkında kesr vaki olmayacak surette ve mümkün mertebe en az bir miktardan göstererek terikeyi kabil-i taksim bir hale koymaktır.
Tebayün: İki adet arasında birden başka kasım-ı müşterek (ortak tam bölen) bulunmamasıdır.
Tashih-i mes’ele: Varislerin sehimlerini hiçbiri hakkında kesr vaki olmayacak surette ve mümkün mertebe en az bir miktardan göstererek terikeyi kabil-i taksim bir hale koymaktır.
Tebayün: İki adet arasında birden başka kasım-ı müşterek (ortak tam bölen) bulunmamasıdır.
Tedahül: İki adetten birinin diğeriyle tamamen taksimi kabil olmasıdır.
Temasül: İki adedin birbirine müsavi olmasıdır.
Tereke: Bir müteveffanın kendisine ait olmak üzere terk etmiş olduğu maldır.
Tereke: Bir müteveffanın kendisine ait olmak üzere terk etmiş olduğu maldır.
Tevafuk: İki adetten birinin diğeriyle taksimi kabil olmayıp üçüncü bir adet ile
taksimi kabil olmasıdır.
Vasiyet yapana: Mûsi,
Vasiyet yapana: Mûsi,
• Bırakılan şeye: Mûsabih,
• Bırakılan şahsa: Mûsa leh,
• Yapılan tasarrufa da: Vasiyet denilir. Çoğulu vesâyâ
gelir.
*KAYNAKLAR
Ebu Şuca - İslamda Feraiz ve Mirasın Önemi
·
Hamdi
DÖNDÜREN
·
www.ehlisunnetbuyukleri.com
·
Ferâiz İlmi:
İslâm'da mîras Hukuku, güncel fetvalar, Molla ...
·
www.mollacami.net
·
Feraiz nedir?
Feraiz hakkında bilgi - Türkçe Bilgi
·
İSLÂM MİRAS
HUKUKU (FERÂİZ)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder